Thống kê là gì ? Sơ lượt về khoa học thống kê 2022

qua nghiên cứu số lớn các đơn vị hiện tượng cá biệt nhằm loại bỏ tác động ngẫu nhiên, riêng lẽ cá biệt của chúng, lam bộc lộ rõ tính tất nhiên, tính phổ biến, điển hình chung của số lớn hiện tượng nghiên cứu. Từ đó chỉ ra những đặc trưng, bản chất, tính quy luật chung nhất của tổng thể hiện tượng nghiên cứu. Mặc dù thống kê học nghiên cứu hiện tượng số lớn, song không có nghĩa là bỏ qua việc nghiên cứu các hiện tượng cá biệt (đơn vị tổng thể). Giữa hiện tượng số lớn và hiện tượng cá biệt có mối quan hệ biện chứng với nhau. Mặt lượng của hiện tượng số lớn được tổng hợp từ mặt lượng của các hiện tượng cá biệt, xử lí mặt lượng này theo một số tiêu chí nào đó sẽ làm bộc lộ bản chất và tính quy luật của hiện tượng số lớn.

Cơ sở lý luận và phương pháp luận của thống kế

[caption id="attachment_8025" align="alignnone" width="696"] phương pháp luận của thống kế[/caption] Môn Thống kê học được hình thành trên cơ sở lý luận từ các môn khoa học chủ nghĩa duy vật lịch sử trong triết học Mác – Lênin và môn kinh tế chính trị Mác – Lênin. Chủ nghĩa duy vật lịch sử, kinh tế chính trị học của chủ nghĩa Mác – Lênin là nền  tảng lý luận việc nghiên cứu mặt lượng trong mối liên hệ chặt chẽ với mặt chất của hiện tượng nghiên cứu. Các học thuyết kinh tế học cho phép so sánh đối chiếu, nhằm phản ánh một cách chính xác hơn các nội dung của các phạm trù kinh tế cơ bản cũng như của hệ thống chỉ tiêu kinh tế. Chủ nghĩa duy vật biện chúng, lý thuyết xác suất thống kê là cơ sở phương pháp luận của thống kê học. Lý thuyết xác suất thống kê nêu lên phương pháp thu thập số liệu, phương pháp tính các chỉ tiêu và phân tích các hiện tượng kinh tế xã hội. Ngoài ra thống kê còn sử dụng một số phương pháp toán học như phương pháp số trung bình, phương pháp số tương đối, phương pháp số bình quân...

Một số khái niệm thường dùng trong thống kê

[caption id="attachment_8026" align="alignnone" width="696"] khái niệm thường dùng trong thống kê[/caption]

Tổng thể và đơn vị tổng thể thống kê

Thống kê dùng khái niệm tổng thể thống kê để chỉ đối tượng nghiên cứu cụ thể. Tổng thể thống kê là hiện tượng số lớn, gồm những đơn vị (phần tử) cá biệt cấu thành nên hiện tượng cần được quan sát, tổng hợp, phân tích về mặt lượng của chúng. Ví dụ như tổng số doanh nghiệp trên một địa bàn, tổng số sinh viên trong một trường đại học… Từ đó, ta có thể rút ra khái niệm về tổng thể thống kê như sau: Tổng thể thống kê là tập hợp những đơn vị hoặc phần tử thuộc hiện tượng nghiên cứu cần được quan sát, thu thập và phân tích mặt lượng của chúng theo một hoặc một số tiêu thức nào đó. Về phạm vi, tổng thể thống kê có thể là hữu hạn hoặc là vô hạn. Do đó, khi xác định một tổng thể cần thiết phải xác định giới hạn về thực thể và giới hạn về thời gian và không gian. Đơn vị tổng thể là các đơn vị cá biệt cấu thành nên tổng thể thống kê. Trong trường hợp nghiên cứu thống kê nhất định, các đơn vị tổng thể là những phần tử không thể được chia nhỏ hơn nữa và là nơi phát sinh ra nguồn thông tin ban đầu cần thu thập. Chẳng hạn, toàn bộ các doanh nghiệp trên lãnh thổ Việt Nam tại một thời điểm nào đó là một tổng thể thống kê, trong đó mỗi doanh nghiệp là một đơn vị tổng